ΤΟΥΡΚΙΚΟ (ΚΡΗΤΙΚΟ) ΕΓΓΡΑΦΟ (1825)

ΓΙΑΝΝΑ ΠΑΤΡΟΥΔΑΚΗ - ΑΝΤΡΕΑΣ ΧΑΤΖΗΠΟΛΑΚΗΣ, ΕΝΑ ΤΟΥΡΚΙΚΟ (ΚΡΗΤΙΚΟ) ΕΓΓΡΑΦΟ (29 - 12 - 1825)

Το παραπάνω πρωτότυπο έγγραφο βρίσκεται στη συλλογή του Αντρέα Π. Χατζηπολάκη.
Από φωτοαντίγραφο το είχε δημοσιεύσει ο Στέργιος Μανουράς, ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. ΔΥΟ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΟΥ 1825, Προμηθεύς ο Πυρφόρος,περίοδος Β', έτος 4ο, αριθ. 18, Ιαν. - Φεβρ. 1980, σελ. 43 - 46 (Βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ)

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
Ημείς ο υψηλότατος και υπέρτατος μέγας βεζύρης και σερασκέρης πάσης Κρήτης λουτφουλά Παχιάς και βαλής της Κάνδιας σας προστάζω:
Ναϊγές σφακιά
Εσείς οι καπετανέοι, παπάδες, προεστοί, και επίλοιποι ραγιάδες του αυτού καστελιού.θεορώντας το παρόν μας ηγεμονικόν μπογιουρουλτού, σας δίνωμεν την άδειαν ότι πρωτού είχε σας γράψη ο μητροπολίτης μίαν και δύω φορές να έλθητε, να πάρετε τα χαραζόχαρτα σας από τον χοιζεκίαν εφέντη, δια να τα δώσετε αυτού των ραγιάδων, να κάμετε το μέλ εμιρί ταξίλι κατά την συνήθειαν, να το φέρετε εις τον βασιλικόν χαζηνέ, όθεν έως τα τώρα δεν ήλθετε.ιδού λοιπόν όπου σας προστάζομεν με το παρόν μας ηγεμονικόν μπουγιουρουτλού, να στήλετε κανένα καπετάνιον σας, να πάρη τα χαρθιά από τον χοιζεκίαν εφέντη, να σας τα δώση, ως πιστοί ραγιάδες, της κραταιάς βασιλείας, επιδή τι ραγιάς με δίχως χαρθιά, δεν γίνετε, και αν είστε πιστοί ραγιάδες θέλετε εξακολουθήση της προσταγής μας, έτζι θέλετε κάμη εξ αποφάσεως.
Εξεδόθη το παρόν από την μεγάλην αβλήν της Κάνδιας:-1825:Δεκεμβρίου 29

ΣΧΟΛΙΑ
Βλέπουμε εδώ τον Λουτφουλά πασά που στο έγγραφο του Σουλειμάν «που εγύρευε παλαιούς νταβάδες και έπαιρνεν τζερεμέδες από τους πτωχούς και τους είχε στεναχωρημένους», να απαιτεί χαράτσι (κεφαλικό φόρο) από τους Σφακιανούς, γράφοντας μάλιστα ότι τους ζητήθηκε και από τον μητροπολίτη Ηρακλείου, όχι μόνο μια φορά. Στο από 24 Απριλίου 1827 έγγραφο του ο Σουλειμάν (Βλ. ΕΔΩ) φαίνεται να απολογείται για την ένταση με την οποία γινόταν το αίτημα και με το ίδιο το αίτημα, επαναφέροντας παλαιότερη συμφωνία/υπαναχώρηση της οθωμανικής διοίκησης που πιθανότατα είχε καταργήσει ή μειώσει τον κεφαλικό φόρο στους κατοίκους της επαρχίας Σφακίων. Από τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι το αίτημα του Λουτφουλά πασά όχι μόνο δεν έγινε δεκτό από τους Σφακιανούς, αλλά δημιούργησε εκ νέου ένταση στις σχέσεις τους με την οθωμανική διοίκηση, σε βαθμό που να αναφέρεται σε έγγραφο ενάμιση χρόνο αργότερα! Από την επιστολή αυτή, επιβεβαιώνεται ότι η είσπραξη των όποιων φόρων από την επαρχία Σφακίων γινόταν μέσω εσωτερικής διαδικασίας (βλ.θεσμό αρχικαπετάνιου) και όχι με παρουσία οθωμανών διοικητικών.

Γλωσσάρι τουρκικών λέξεων (με την βοήθεια του Γιώργου Λιμαντζάκη)
- Ναϊγές: η ελληνική μεταγραφή του ναχιγιέ (nahiye)που σημαίνει επαρχία
-χαραζόχαρτα: τα πιστοποιητικά για την είσπραξη του χαρατσιού
-Μπουρουγιουλντού: διάταγμα δημόσιας αρχής
mal emiri tahsili: το πιστοποιητικό βάσει του οποίου κάποιος (συνήθως προύχοντας ή αγάς) εξουσιοδοτούνταν να συλλέξει φόρους στο όνομα του σουλτάνου
-χαζηνέ: το θησαυροφυλάκιο

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Σχόλιο στο 1ο έγγραφο
Ο καπετάν Αναγνώστης ίσως είναι ο Αναγνώστης Μαστροσηφάκης (Βλ. το έγγραφο ΑΥΤΟ) και ο καπετάν Σήφης ίσως είναι ο Σήφης Κουτζουδάκης (Βλ. το έγγραφο ΑΥΤΟ)

Mail Antreas P. Hatzipolakis