Π. Νικολαΐδου, Ιστορική και Κριτική Σύνοψις των εν Κρήτη διατρεξάντων

Ιστορική και Κριτική Σύνοψις των εν Κρήτη διατρεξάντων από της πτώσεως του πρώτου διοικητού ταύτης ιππέως Αφεντούλιεφ, μέχρι της σήμερον .... Συντεθείσα υπό του Π. Νικολαΐδου .... Μεσολόγγιον Εκ της Τυπογραφίας Δημ. Μεσθενέως 1824.

Φωτοτυπική επανέκδοση, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα, 1971

ΨΗΦ. Νικολαΐδης

Ο Π. Νικολαΐδης καταγόταν από τη Σμύρνη, είχε σπουδάσει νομικά στο Παρίσι, έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, μάλλον στην Οδησσό όπου είχε εγκατασταθεί και ευημερούσε ως έμπορος, κατήλθε στην Ελλάδα μαζί με τον Δημήτριο Υψηλάντη, συνόδευσε τον Μανώλη Τομπάζη στην Κρήτη το 1823, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1824 και τελικά στο Ναύπλιο. Ο Νικολαΐδης είναι, ίσως, ο μοναδικός διανοού­μενος που δημοσίευσε άρθρα σε όλες τις εφημερίδες της Επανάστασης (Ελληνικά Χρονικά, Φίλος του Νόμου, Εφημερίς Αθηνών, Γενική Εφημερίς της Ελλάδος). Είναι ο συγγραφέας ενός εκτεταμένου άρθρου υπέρ της αί­τησης προστασίας προς την Μεγάλη Βρετανία (Εφημερίς Αθηνών τ. 88-89, 90-91, 15/9-18/9/1825) ενώ σε επό­μενα τεύχη της ίδιας εφημερίδας (τ. 93-96, 29/9-6/10/1825) δημοσίευσε μεταφρασμένα αποσπάσματα ενός ιδιαίτερα ριζοσπαστικού κειμένου, του «Des droits et des devoirs du citoyen» (1758) του Αββά Gabriel Bonnot de Mably (βλ. Baker 1981 και Wright 2015 για τη σημασία του κειμένου). Μετά την ίδρυση της Αθηνάς ο Νικο­λαΐδης (που εργαζόταν πλέον ως δικηγόρος στο Ναύπλιο) δημοσίευε τα κείμενά του στην εφημερίδα του Α­ντωνιάδη αν και βρισκόταν πάντα στο μεταίχμιο μεταξύ του ρωσικού και αγγλικού κόμματος. Σύμφωνα με την εγκωμιαστική νεκρολογία του Φιλήμονα (Αιών, 4/10/1839), είχε αρνηθεί θέσεις που του πρόσφεραν οι Βαυαροί γιατί τα εισοδήματα από τη δικηγορία ήταν περισσότερα και απαραίτητα για τη συντήρηση της μεγάλης του οικογένειας. Πιθανή υπερκόπωση ή άλλη ασθένεια τον υποχρέωσε να καταφύγει στην Κύθνο για να αναρρώσει όπου και πέθανε σε ηλικία 43 ετών.
Αριστείδης Χατζής, Η δίκη των Θ. Κολοκοτρώνη και Δ. Πλαπούτα (1834) – Ιστορικές, συνταγματικές και ποινικές όψεις. Νομική Βιβλιοθήκη: Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2022.
Από ΕΔΩ (Υποσημείωση 14)

Mail Antreas P. Hatzipolakis

ΓΙΑΝΝΑ ΠΑΤΡΟΥΔΑΚΗ, ΚΡΗΤΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ (ΓΡΑΜΠΟΥΣΑ 7-8-1825)

ΓΙΑΝΝΑ ΠΑΤΡΟΥΔΑΚΗ, ΚΡΗΤΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ (ΓΡΑΜΠΟΥΣΑ 7-8-1825)

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ

Προς την εθνικήν των Ελλήνων Διοίκησιν

Οι ταπεινοί πατριώτες Κρήτες πολιτικοί και πολεμικοί
Εγνωστοποιήθη και προλαβόντες προς την σεβαστήν Διοίκησιν η απόκτησις των φρουρίων Γραμπούσης και Κισσάμου.
Γνωστοποιείται και ήδη ότι δια να φυλάξωμεν ταύτα, να προχωρήσομεν, και ν’αποφύγωμεν τα εκ της αναρχίας δεινά είναι ανάγκη πάσα να έχωμεν και μίαν τακτικήν Διοίκησιν ενταύθα, χωρίς αναβολή.
Δια τούτο αποστέλλομεν τους κυρίους Ν: Οικονόμον, μαρτινιανόν περάκην, και μιχαήλ μαγουλάκη, δια να συνοδεύσωσι ταύτην, και να εκθέσωσι και προς την σεβαστήν διοίκησιν παν ό,τι απαιτεί η πατρίς μας εις την παρούσαν κατάστασιν της, και παρακαλούμεν να ακουσθούν οι λόγοι των εις όλα όσα εκ (...) του καιρού δεν δυνάμεθα να περιγράφομεν.
Ούτοι είναι ειδήμονες πάντων, και δια τούτο αποστέλλονται (...) έχωμεν λοιπόν όσον τάχος τα αναγκαιούντα πάντα, και μένομεν με το προσήκον σέβας!

Τη:7:Αυγούστου:1825: ________________________________ οι ταπεινοί πατριώτες
Εν Γραμπούση. Δ. ________________________________ Δ. Καλλέργης

γερόνιμος κουσκουπές ________________________________ Δ.χρυσαφόπουλος
ατρουλίς παχυνάκης (...) ________________________________ αντρεας παπαπολάκης
γιάνης ρουκουνάκις ________________________________ ανδρέας φασούλις
νικιφόρος βερικάκης ________________________________ θεόδορος νικηφοράκης
πολιός κριγιαράκις ________________________________ δημήτριως κουρμουλάκης
γιανιός κουτουράκης μανουήλ (...)
γιανιός σεημενάκις (...)
μανούσος κουλετάκις ________________________________ μανόλις καζανζάκις
καραγιάνις ________________________________ μανόλις σκουλικάκις
___________________________________________________ καπ δημιτράκις καψαλάκις
___________________________________________________ καπετάν γιάνις μουξάκις
___________________________________________________ παναγιώτης παπαλιονάκις
___________________________________________________ μανόλις συρμαλίς
___________________________________________________ γιοργάκις παπαδάκις
___________________________________________________ λεφτέρις μπουπουλάκις

ΨΗΦ. Γραμπούσα 7-8-1825

ΣΧΟΛΙΑ

Στις 2 Αυγούστου 1825 «καταλαβόντες τα επάλξεις της Γραμβούσης και τας κανονιοστοιχίας οι ολίγοι ούτοι πορθηταί έψαλλον τα επινίκια αυτών άσματα μετά πολλής χαράς και διηνεκών κανονιοβολισμών, όπως ακούσωσι και τα εν τη διασπορά των ανέμων πλοία και συναχθώσιν εκεί, ώσπερ και εγένετο μετά πολλής σπουδής, αφού εννόησαν ότι εκυριεύθη υπό τινών εξ αυτών το φρούριον. Αυθημερόν δ’εκυριεύθη υπό ετέρων Κρητών και το φρούριο Κίσσαμον, ώστε η επανάστασις και ο αγών της Κρήτης εφαίνετο ότι θα αναζήση και ενισχυθή πάντως» (1). Μόλις πέντε μέρες αργότερα ένα έγγραφο απευθυνόμενο από «πολεμικούς και πολιτικούς Κρήτες πατριώτες» προς την ελληνική διοίκηση γνωστοποιεί την εκπόρθηση των φρουρίων και δια απεσταλμένων εφιστά την προσοχή στους κινδύνους που ελλοχεύουν από την κατάσταση αναρχίας στην οποία ίσως περιέπιπτε το ελεύθερο νησί χωρίς την θεσμοθέτηση τακτικής διοίκησης. Η σπουδή με την οποία τονίζεται ο κίνδυνος αυτός πιθανότατα καταδεικνύει τα εμφανή σημάδια της προυπάρχουσας αλλά κλιμακούμενης κόντρας Σφακιανών Κατωμεριτών και την συνειδητοποίηση του πόσο ζημιογόνα θα καθίστατο ελλείψει διατησίας. Έναν χρόνο αργότερα η πλήρης επιβεβαίωση του εκφραζόμενου εδώ φοβου ήρθε με την εκδίωξη των Σφακιανών από την Γραμβούσα ενώ στην επίθεση που προηγήθηκε αυτής ενας εκ των εκπορθητών, ο Νικηφόρος Βερυκάκης έπεσε νεκρός.
Τα ονόματα στην αριστερή στήλη είναι Σφακιανών επαναστατών και από τους εννιά υπογράφοντες οι επτά (Παύλος Κριαράς, Παχυναντρουλής, Κουλέτος, Βερυκάκης, Σειμένης, Καραγιάννης, Ρούκουνας) αναφέρονται ως εκπορθητές τόσο στην απάντηση του Χατζή-Ανδρέα Κριαρά στον Πρακτικίδη (2), όσο και στον αμφισβητούμενο Παπαδοπετράκη (3). Από την απεύθυνση στον τίτλο του εγγράφου πιθανολογούμε ότι αριστερά υπογράφουν οι «πολεμικοί» και δεξιά οι «πολιτικοί».

Σημειώσεις
1. Γρηγ. Παπαδοπετράκης, Ιστορία των Σφακίων. Εν Αθήναις 1888, σελ. 347
ΨΗΦ. ANEMI
2. Χ. Ανδρέας Κριαράκης, Απάντησις...., Εν Ερμουπόλει 1843, σ. 18
ΨΗΦ Β ΑΠΘ
3. Παπαδοπετράκης, ό.π. σελ. 345

Mail Antreas P. Hatzipolakis