ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΓΕΡΩΝΥΜΑΚΗ, ΕΝΑ ΣΦΑΚΙΑΝΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ (1775)

Καλλιόπη Γρωνυμάκη, Ένα Σφακιανό Συμβόλαιο του 1775

ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Καλλιόπη Γερωνυμάκη, Αθήνα 31 Μαρτίου 2024

Π. Νικολαΐδου, Ιστορική και Κριτική Σύνοψις των εν Κρήτη διατρεξάντων

Ιστορική και Κριτική Σύνοψις των εν Κρήτη διατρεξάντων από της πτώσεως του πρώτου διοικητού ταύτης ιππέως Αφεντούλιεφ, μέχρι της σήμερον .... Συντεθείσα υπό του Π. Νικολαΐδου .... Μεσολόγγιον Εκ της Τυπογραφίας Δημ. Μεσθενέως 1824.

Φωτοτυπική επανέκδοση, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα, 1971

ΨΗΦ. Νικολαΐδης

Ο Π. Νικολαΐδης καταγόταν από τη Σμύρνη, είχε σπουδάσει νομικά στο Παρίσι, έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, μάλλον στην Οδησσό όπου είχε εγκατασταθεί και ευημερούσε ως έμπορος, κατήλθε στην Ελλάδα μαζί με τον Δημήτριο Υψηλάντη, συνόδευσε τον Μανώλη Τομπάζη στην Κρήτη το 1823, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1824 και τελικά στο Ναύπλιο. Ο Νικολαΐδης είναι, ίσως, ο μοναδικός διανοού­μενος που δημοσίευσε άρθρα σε όλες τις εφημερίδες της Επανάστασης (Ελληνικά Χρονικά, Φίλος του Νόμου, Εφημερίς Αθηνών, Γενική Εφημερίς της Ελλάδος). Είναι ο συγγραφέας ενός εκτεταμένου άρθρου υπέρ της αί­τησης προστασίας προς την Μεγάλη Βρετανία (Εφημερίς Αθηνών τ. 88-89, 90-91, 15/9-18/9/1825) ενώ σε επό­μενα τεύχη της ίδιας εφημερίδας (τ. 93-96, 29/9-6/10/1825) δημοσίευσε μεταφρασμένα αποσπάσματα ενός ιδιαίτερα ριζοσπαστικού κειμένου, του «Des droits et des devoirs du citoyen» (1758) του Αββά Gabriel Bonnot de Mably (βλ. Baker 1981 και Wright 2015 για τη σημασία του κειμένου). Μετά την ίδρυση της Αθηνάς ο Νικο­λαΐδης (που εργαζόταν πλέον ως δικηγόρος στο Ναύπλιο) δημοσίευε τα κείμενά του στην εφημερίδα του Α­ντωνιάδη αν και βρισκόταν πάντα στο μεταίχμιο μεταξύ του ρωσικού και αγγλικού κόμματος. Σύμφωνα με την εγκωμιαστική νεκρολογία του Φιλήμονα (Αιών, 4/10/1839), είχε αρνηθεί θέσεις που του πρόσφεραν οι Βαυαροί γιατί τα εισοδήματα από τη δικηγορία ήταν περισσότερα και απαραίτητα για τη συντήρηση της μεγάλης του οικογένειας. Πιθανή υπερκόπωση ή άλλη ασθένεια τον υποχρέωσε να καταφύγει στην Κύθνο για να αναρρώσει όπου και πέθανε σε ηλικία 43 ετών.
Αριστείδης Χατζής, Η δίκη των Θ. Κολοκοτρώνη και Δ. Πλαπούτα (1834) – Ιστορικές, συνταγματικές και ποινικές όψεις. Νομική Βιβλιοθήκη: Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2022.
Από ΕΔΩ (Υποσημείωση 14)

Mail Antreas P. Hatzipolakis

ΓΙΑΝΝΑ ΠΑΤΡΟΥΔΑΚΗ, ΚΡΗΤΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ (ΓΡΑΜΠΟΥΣΑ 7-8-1825)

ΓΙΑΝΝΑ ΠΑΤΡΟΥΔΑΚΗ, ΚΡΗΤΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ (ΓΡΑΜΠΟΥΣΑ 7-8-1825)

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ

Προς την εθνικήν των Ελλήνων Διοίκησιν

Οι ταπεινοί πατριώτες Κρήτες πολιτικοί και πολεμικοί
Εγνωστοποιήθη και προλαβόντες προς την σεβαστήν Διοίκησιν η απόκτησις των φρουρίων Γραμπούσης και Κισσάμου.
Γνωστοποιείται και ήδη ότι δια να φυλάξωμεν ταύτα, να προχωρήσομεν, και ν’αποφύγωμεν τα εκ της αναρχίας δεινά είναι ανάγκη πάσα να έχωμεν και μίαν τακτικήν Διοίκησιν ενταύθα, χωρίς αναβολή.
Δια τούτο αποστέλλομεν τους κυρίους Ν: Οικονόμον, μαρτινιανόν περάκην, και μιχαήλ μαγουλάκη, δια να συνοδεύσωσι ταύτην, και να εκθέσωσι και προς την σεβαστήν διοίκησιν παν ό,τι απαιτεί η πατρίς μας εις την παρούσαν κατάστασιν της, και παρακαλούμεν να ακουσθούν οι λόγοι των εις όλα όσα εκ (...) του καιρού δεν δυνάμεθα να περιγράφομεν.
Ούτοι είναι ειδήμονες πάντων, και δια τούτο αποστέλλονται (...) έχωμεν λοιπόν όσον τάχος τα αναγκαιούντα πάντα, και μένομεν με το προσήκον σέβας!

Τη:7:Αυγούστου:1825: ________________________________ οι ταπεινοί πατριώτες
Εν Γραμπούση. Δ. ________________________________ Δ. Καλλέργης

γερόνιμος κουσκουπές ________________________________ Δ.χρυσαφόπουλος
ατρουλίς παχυνάκης (...) ________________________________ αντρεας παπαπολάκης
γιάνης ρουκουνάκις ________________________________ ανδρέας φασούλις
νικιφόρος βερικάκης ________________________________ θεόδορος νικηφοράκης
πολιός κριγιαράκις ________________________________ δημήτριως κουρμουλάκης
γιανιός κουτουράκης μανουήλ (...)
γιανιός σεημενάκις (...)
μανούσος κουλετάκις ________________________________ μανόλις καζανζάκις
καραγιάνις ________________________________ μανόλις σκουλικάκις
___________________________________________________ καπ δημιτράκις καψαλάκις
___________________________________________________ καπετάν γιάνις μουξάκις
___________________________________________________ παναγιώτης παπαλιονάκις
___________________________________________________ μανόλις συρμαλίς
___________________________________________________ γιοργάκις παπαδάκις
___________________________________________________ λεφτέρις μπουπουλάκις

ΨΗΦ. Γραμπούσα 7-8-1825

ΣΧΟΛΙΑ

Στις 2 Αυγούστου 1825 «καταλαβόντες τα επάλξεις της Γραμβούσης και τας κανονιοστοιχίας οι ολίγοι ούτοι πορθηταί έψαλλον τα επινίκια αυτών άσματα μετά πολλής χαράς και διηνεκών κανονιοβολισμών, όπως ακούσωσι και τα εν τη διασπορά των ανέμων πλοία και συναχθώσιν εκεί, ώσπερ και εγένετο μετά πολλής σπουδής, αφού εννόησαν ότι εκυριεύθη υπό τινών εξ αυτών το φρούριον. Αυθημερόν δ’εκυριεύθη υπό ετέρων Κρητών και το φρούριο Κίσσαμον, ώστε η επανάστασις και ο αγών της Κρήτης εφαίνετο ότι θα αναζήση και ενισχυθή πάντως» (1). Μόλις πέντε μέρες αργότερα ένα έγγραφο απευθυνόμενο από «πολεμικούς και πολιτικούς Κρήτες πατριώτες» προς την ελληνική διοίκηση γνωστοποιεί την εκπόρθηση των φρουρίων και δια απεσταλμένων εφιστά την προσοχή στους κινδύνους που ελλοχεύουν από την κατάσταση αναρχίας στην οποία ίσως περιέπιπτε το ελεύθερο νησί χωρίς την θεσμοθέτηση τακτικής διοίκησης. Η σπουδή με την οποία τονίζεται ο κίνδυνος αυτός πιθανότατα καταδεικνύει τα εμφανή σημάδια της προυπάρχουσας αλλά κλιμακούμενης κόντρας Σφακιανών Κατωμεριτών και την συνειδητοποίηση του πόσο ζημιογόνα θα καθίστατο ελλείψει διατησίας. Έναν χρόνο αργότερα η πλήρης επιβεβαίωση του εκφραζόμενου εδώ φοβου ήρθε με την εκδίωξη των Σφακιανών από την Γραμβούσα ενώ στην επίθεση που προηγήθηκε αυτής ενας εκ των εκπορθητών, ο Νικηφόρος Βερυκάκης έπεσε νεκρός.
Τα ονόματα στην αριστερή στήλη είναι Σφακιανών επαναστατών και από τους εννιά υπογράφοντες οι επτά (Παύλος Κριαράς, Παχυναντρουλής, Κουλέτος, Βερυκάκης, Σειμένης, Καραγιάννης, Ρούκουνας) αναφέρονται ως εκπορθητές τόσο στην απάντηση του Χατζή-Ανδρέα Κριαρά στον Πρακτικίδη (2), όσο και στον αμφισβητούμενο Παπαδοπετράκη (3). Από την απεύθυνση στον τίτλο του εγγράφου πιθανολογούμε ότι αριστερά υπογράφουν οι «πολεμικοί» και δεξιά οι «πολιτικοί».

Σημειώσεις
1. Γρηγ. Παπαδοπετράκης, Ιστορία των Σφακίων. Εν Αθήναις 1888, σελ. 347
ΨΗΦ. ANEMI
2. Χ. Ανδρέας Κριαράκης, Απάντησις...., Εν Ερμουπόλει 1843, σ. 18
ΨΗΦ Β ΑΠΘ
3. Παπαδοπετράκης, ό.π. σελ. 345

Mail Antreas P. Hatzipolakis

ΑΝΔΡ. ΒΟΥΡΔΟΥΜΠΑΚΗΣ, ΚΡΗΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ

Ανδρ. Π. Βουρδουμπάκι, Κρητικά Συμβόλαια εκ της Τουρκοκρατίας. Χριστιανική Κρήτη 1(1912) 467-506
ΨΗΦ. ΒΟΥΡΔΟΥΜΠΑΚΗΣ

Mail Antreas P. Hatzipolakis

ΑΝΩΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ

ΓΙΑΝΝΑ ΠΑΤΡΟΥΔΑΚΗ - ΑΝΤΡΕΑΣ Π. ΧΑΤΖΗΠΟΛΑΚΗΣ, ΑΝΩΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ
ΨΗΦ. Ανωπολίτικα Συμβόλαια

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Προβαίνουμε στην έκδοση 7 Ανωπολίτικων Συμβολαίων των ετών 1725, 1749, 1788, 1809, 1817, 1821 και 1841 (όλα πρωτότυπα, εκτός εκείνο του 1817, που είναι σε φωτοτυπία). Τα Συμβόλαια τα είχε ο Παύλος Παχυνάκης και μετά τον θάνατό του (1991) δωρήθηκαν από την σύζυγό του Μαίρη στον Αντρέα Π. Χατζηπολάκη. Σε Σημείωμά του (βλ.ΣΗΜΕΙΩΜΑ) λέει και για ένα Συμβόλαιο ημερομηνίας 2/5/1714, στο οποίο "ο εξ Ανωπόλεως Γεωργιος Σκορδύλης, ο αποκαλούμενος και Ζαμπετογεώργης, αγοράζει κτήμα παρά τον Άγιον Σπυριδωνα [στη γειτονιά Γύρος της Ανώπολης]", αλλά το συμβόλαιο αυτό λανθάνει (δεν ήταν μεταξύ των άλλων).
Δύο Κείμενα του Π.Παχυνάκη, στα οποία κάνει λογο για τα Συμβόλαια.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Στην μεταγραφή διατηρήθηκε η ορθογραφία των πρωτοτύπων, αλλά προστέθηκαν τόνοι για διευκόλυνση του αναγνώστη.

ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ

1725

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
1725 οκτοβρίου 3

=τιν σίμερον υμέρα αναφανισα υς εμένα το γραφέαν καὶ τον κάτωθι μαρτίρω.από τιν
μια μεριάν ο γερό πουρνεραντώνις.και από τιν άλιν μεριάν.η καλι. ξελαρχοπούλα.και
θέλυ και πουλί ι άνοθεν κ<α>λί του άνοθεν αντόνι.εκίνο το χοράφιαπού της ύχε
δοσμένο ο μακαρίτις ο κίρις της... το αυτώ χοράφι.εβρίκετε στου (ημούφι;;);το
σελί.και πουλώ τούτω από τζι τέσερις πάρτες υ μία. και πουλώ του.δια γρόσα 12 δια
τέλια.εξεπλερομί.το αυτό χοράβι.εχη σίνορο από τι ζερβί μεριά του αγίου γεοργίου
απού νε το <σ>πιλιαράκι. να κατέβι το ργιάκι.να πάγι στο (ρέχτα;;).να
πάγι, βαλακοτά.να πάγι.στακρεμουράκι στο σελι δίδω. το (...) και έτσι από τι σίμερο
και <αι>ονίος να ύνε και να γρικάται του άνοθε αντόνι πουρνεράκι.πεδιώ πεδιόν
του.τέκνο τέκνο του.προυκίσι χαρίσι.κάνοντας τω (...) καθωλικό.εδικό του καθός
ταγόρασε με τα ωζά του και να μιν πορί τινας. Να τον πιράξι.μίτε εδικός μίτε ξένος,
και ούτι κοτενέντι κάνου το παρό.υς ένδιξι και παρακαλούν και τους κάτωθι
μαρτίρους μάρτιρας ο μάστρο(γιάνις)και ο γερολέχος. Παπανικολός έγραψα όσα
ύπαν τα δίο μέρι.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαιοπρακτικό έγγραφο αγοραπωλησίας ανάμεσα στην Καλή Ξελαρχοπούλα, που πωλεί μέρος της πατρικής της κληρονομιάς, στον Αντώνη Πουρνεράκη.

1749

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
1749 ὀκτομβρίου /22

+διαυτού παρώντως γράμματως ὁμολογώ ἐγώ ὁ γιάνις βλαστουδάκις πος πουλό ὁπου
ἀγόρασα στο δροσινιά στο λουτρώ ἁπό του κακουράκη με τα δεντρά του και ο
δικωμών του αυτου του χωραφιού με δεντρά του μου δήδη ο άνοθεν δάσκαλος γιάνις
ἀντρουλουδάκις ο αγοραστής γρ 8 ήγουν οκτώ δια τελίαν ξε-πλερομίν ξεπουλήσεως
και από του νυν και έμπροσθεν να το έχι ο άνοθεν δάσκαλος ιωάνις σιν κλερονόμις
και διαδόχις αυτού να το κάνι ος θέλι οκαθώς το αγόρασε και ίνε πράμα ήδιον εδικόν
του μη πορώντας κανίς νατονε πηράξη μήτε ἐδικός μήτε ξένος και ούτος κοτέντι τα
διό μέρη βάνου και μαρτίρους

+. ὁ Σφακίων Πρωτόπαπ(ας) μάρτιρ(ας)

=παπά ιωάνις από τον άγιον διμίτριον μάρτιρας

=παπά αντρουλίς μάρτιρας

=σταμάτις σουβλοτάκις μάρτιρας

=παπά ιωάνις μπατουδάκις έγραψα:~

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαιοπρακτικό έγγραφο ανάμεσα στον Γιάννη Βλαστουδάκη και τον Δάσκαλο Γιάννη Αντρουλουδάκη, όπου ο πρώτος πωλεί στον δεύτερο χωράφι με δέντρα στην τοποθεσία Δροσινιάς στο Λουτρό Σφακίων.
Δικωμός: πληρωμή
Κοτέντι: ικανοποιημένοι, ευχαριστημένοι

ΣΧΟΛΙΑ
Ο Δάσκαλος Ιωάννης Ανδρουλουδάακης, αν δεν πρόκειται για συνωνυμία, είναι ο Ιωάννη Βλάχος του Ανδρέα (Δασκαλογιάννης)
Ο Πρωτόπαπας Σφακίων, με την καλλιγραφική υπογραφή, πρέπει να είναι ο Πρωτοπαπας της Επανάστασης Δασκαλογιάννη.

Το συμβολαιο αυτό (και ίσως και τα αλλα) βρίσκεται σε φωτοτυπία, σταλμένη απο τον Π. Παχυνάκη στον Νικόλαο Σταυρινίδη, στο Αρχείο του τελευταιου στην Βικελαία Βιβλιοθήκη. Την φωτοτυπια αυτη χρησιμοποίησε ο Νίκος Ψιλακης σε μια ομιλία του.
ΨΗΦ. ΨΙΛΑΚΗΣ

1788

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
=με το να σκοτόσι ο γιάνις κουλετάκης του φασούλι το κοπέλι το νικόλα έπεψα και
τον εγίρεψα εγό ο ζαμπέτις όμος έφιγε και δε μου σίμοσε έπεψα και εστιμάρισα το
πράμα του αφτουνού του φονιά ούλο και το πουλό του παπά γιοργάκι προτόπαπα και
του αντρουλί κριγιαράκι δια γρόσια ευδομίντα ίγουν γρ.70 –και απού τιν σίμερον και
ομπρός να ίνε και να γρηκάτε αφτόνο το πράμα τον αγοραστάδο.ίδιον καθολικό εδικό
τονε πουλίσου ντο χαρίσου ντο να μιν έχουν πίραξι από κανένα μίτε από εδικό μίτε
από κανένα ζαμπέτι απού να έλθι στο καστέλι αμπέλι χοράφι σπίτι από πέτρα και από
ξίλο και δια τάφτος τον εδίνο το παρόν μου τεμεσούκι -1788-γεναρίου-29
νικολός λεβεντάκης μάρτιρας και στιμαδόρος
παπά βαρδίς αρχοντάκης μάρτιρας
παπά βαρδίς κουτεκαδάκις μάρτιρας

ενδοξότατος αμπτουλσαμεταγάς μουτεβελίς το σφακίον τον εδίδο το παρόν μου τεμεσούκι

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Επίσημο έγγραφο της τουρκικής διοίκησης στο οποίο περιγράφεται η ποινή του φυγόδικου Γιάννη Κουλετάκη που φέρεται να δολοφόνησε τον Νικόλα Φασουλάκη. Από την στιγμή που ο Κουλετάκης δεν παρουσιάστηκε στις αρχές, μπήκε εκτιμητής στην περιουσία του η οποία απαλλοτριώθηκε και πουλήθηκε για εβδομήντα γρόσια στους παπά Γιώργη Πρωτόπαπα και Αντρουλή Κριαρά. Δεν φαίνεται στο παρόν αποζημίωση της οικογένειας.
Ζαμπέτης: στρατιωτικός ακόλουθος της οθωμανικής αυτοκρατορίας υπεύθυνος για την αστυνόμευση
Στημαδόρος:εκτιμητής.
Λεβεντάκης: Η οικογένεια μαρτυρείται από τα υπάρχοντα ερείπια (Των Λεβέντηδω τα Καταλύματα) στην τοποθεσία Στου Λεβέντη / Στω Λεβέντηδω (μεταξύ των γειτονιών Σκάλας και Παυλιανών)

ΣΧΟΛΙΑ
Έγγραφα της ίδιας περιόδου, σχετικά με την τήρηση της τάξης στα Σφακιά, υπογεγραμμένα από τον ίδιο Μουτεβελή, τόσο σε μορφή διαταγών όσο και ιδιωτικών συμφωνητικών, έχουν δημοσιευθεί από τον Μενέλαο Παρλαμά:
Παρλαμάς, Μ. Γ., Ανέκδοτα έγγραφα εκ Σφακίων (1799-1832). Κρητικά Χρονικά Τόμος Ζ’, Τεύχος ΙΙ, 235-257.
ΨΗΦ. ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΠΑΡΛΑΜΑΣ

1809

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
1809 .. μαύου .. 23

Την σήμερων συβαζώμεστα αγαπητά τα δύω μέρη βαρδίς και μπατός ζαμπετάκηδες
απού το εν μέρως και μανουσιός και γιωργάκις και νικολάκης δασκαλάκηδες απού το
άλω μέρως ώτη πως θέλωμεν με καλή μας ώρεξιν και καλή μας καρδίαν και κάνωμεν
αλαξιά με αυτους τζι δασκαλάκηδες τω λάκον ωπού έχωμεν στων καλάπων(;) και
στου πιγαδιού το λάκο απώ τέσερις πάρτες τζι τρις και μας δίνουσιν το αμπέλι ώπου
κρατούσαν και στα πώσα αμπέλλια απού τζι μπελτούς(;) απώ τέσερεις πάρτες τζι τρις
ώπου βρίχνετε τιν σήμερων και στιν ξασιάμα τος;;;; και λαβάνωμεν διακόλιτα του
παρά μάς εμίς ι άνωθεν βαρδίς και παντός γρώσια δίω των αρυθμών .. γρ 2 και έτζι
κουτάντυ τα δίω μέρι μίνετο (...) μιλούμεν και μνούντε δίω παρώμια και δύνι ω ένας
υπέρ τον άλων

πρωτώπαπα βαρδής παρόν και μάρτυρας

καπετάν ατρουλίς κριγιαράκις παρόν

χατζή Ιω(άννης) αντρουλιδάκης μάρτυρας στο παρών

αναγνώστις κρηγιαράκης μάρτηρας στω παρών

αντρουλής ορφανουδάκης βεβεώνωντας το παρών.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαιοπρακτικό έγγραφο ανταλλαγής περιουσίας ανάμεσα σε μέλη των οικογενειών Ζαμπετάκη και Δασκαλάκη

1817

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
1817 σετεμβρήου 19

Τη σήμεραν ωμωλωγώ εγώ η παπαδηά φραγγηάδενα ώτη πος πουλώ ξενέβω και
εωνήως αλωτρηώνω ένα κωμάτη αμπέλη στην αχλαδηδέ στω μπατουδηανώ τω λάκω
σήνωρω τω χατζηδηανώ και του αγωραστή σήνωρω και τω πουλώ του αδελφού μου
του καπετάν γεώργη κουλετάκη ωδηά γρώσηα 20 ήγουν είκοση και απού τω σήμερων
και ωμπρώς να ήνε και να γρηκάτε αυτώ τω πράμα του άνωθεν αγοραστή ως καθός
έλαβα τα γρώσηα στω χαίρη μου σώα και ανεληπά πουλήσι χαρήση κάμνη τω ος
καλά του θέλη φανή μην ημπωρώντας τηνάς να των πηράξη μήτε εδηκός μήτε ξένος
και έτζη του δήνω τω παρών τεμεσούκι με μαρτήρους

κωνσταντήνος κωτζηφάκης απού τα πητζήδηα στω παρών ηωάνης (...) στω παρών

εγώ αναγνώστης κρηγιαράκης έγραψα ος μου ήπαν τα δήω μέρη

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαιοπρακτικό έγγραφο, στο οποίο πιστοποιείται πώληση μέρους αμπελιού από την παπαδιά Φραγγιάδαινα στον αδελφό της καπετάνιο Γιώργο Κουλετάκη. Όμορες ιδιοκτησίες αναφέρονται τα χατζηδιανά, τα μπατουδιανά και του αγοραστή.
Τεμεσούκι: εξοφλητικό έγγραφο, τίτλος ακινήτου

1821

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
1821 μαρτίου 20

Με την παρούσαν μου ομολογήαν φανερόνο και ομολογό εγό ο νικόλας γαρηπάκις με
θέλιμα τζη γηνέκας μου και τον πεδιόν μου ότη πουλό του καπετάν αντρουλί
κρηγηαραναγνοστάκι κομάτι χοράφη εις τον ξερότοπον όπου ήνε από τζη γηνέκας
μου ενούς πινακίου και πουλό ξενέβγο και εονίως αλοτρηόνο δια τιμίν και ξιασμόν
του άνοθεν πραγμάτου ως καθός τετήμισαν η στιμαδόρι γρόσια τον αριθμόν -20 και
να μιν έχι πίραξθ μιδέ από εμένα τον πουλιτή μίτε από την γηνέκαν μου μίτε από τα
πεδιά μου μίτε από κανέναν μου εδικό πουλίσι χαρίσι προυκίσι και ος το βούλετε και
το κάμι. και δια το βέβεων της αλιθίας του δίνο το παρόν και βάνομεν και τους
κάτοθεν υπογεγραμένους μαρτήρους

λουδις ο αδερφός ο αδερφός μάρτηρας

παναγιώτης αντρουλουδοπολάκις μάρτιρας και γράφομε

εγό αναγνόστις του μανουσι(ού) ζαπετάκις έγραψα εκ στόματος του
άνοθεν νικολάου γαρηπομανουσάκι

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαιοπρακτικό έγγραφο του 1821 στο οποίο πιστοποιεί ο Νικόλαος Γαρυπάκης ότι με την σύμφωνη γνώμη της γυναίκας και των παιδιών του προχωρά σε πώληση γης στον Καπετάν Αντρουλή Κριαραναγνωστάκη. Φαίνεται ότι η γη ανήκε στην σύζυγό του και για αυτό γίνεται η ξεχωριστή αναφορά στην συναίνεσή της ίδιας και των κληρονόμων της.

Γαριπάκης: Κλάδος της οικογένειας Σαβιολή (Λέγονται με το παρωνύμιο Γαρίπηδες, αλλά γράφονται Σαβιολήδες)

Στην πίσω σελίδα δύο περιγραφικά του συμβολαίου σημειώματα, με τρεις διαφορετικούς γραφικούς χαρακτήρα. τεμεσούκη του γαρυπωνικόλα χωράφη στο ξεροφωθώνα νηκολής γαρηπάκης δηα το χωράφη (και με άλλη γραφή) τεμεσούκι Ξεροβοθώνα

1841

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
σφακιά ανόπολη 7 φευρουαρίου 1841

με το παρόν φανερόνομε εμίς τα διό μέρι ιωάνις και νικιφόρος κριγιαροπολάκια και
ανδρουλίς πολομανολάκις ότι εσιμφονίσαμε και κάνομε κ<ρ>ίσι(;) και δίδο εγώ ο
ιωάνις με τον νικιφόρο του ανδρουλί ένα κομάτι αμπέλι όπου το έχομε στον παυλιανό
το λάκο πίχες τρακόσιες ευδομηνταδιό σίνορο που το ένα μέρος ιωάνις πουχαλάκις
και από το άλο ιωάνις (...) και δίδι μας και εμάς ο ανδρουλίς στον γίρο στου κολιό
την φιτιά διό κοματάκια αμπέλι πίχες τρακόσιες πενίντα οκτό και από σίμερον και εξίς
να μιν έχι να πιράξι ο ένας τον άλλον αλά καθός ι ευρεθέντες άνθροπι μας εσίβασαν
έτζι να ίνε απαρασάλευτα κάθε μέραν και εν παντί καιρώ

/ανδρέας προτόπαππας παρόν// ατρουλίς κριγιαροπολάκις μάρτιρας και στιμαδόρος

/ανδρέας ξιρουχάκις παρόν

/βαρδίς λεπιδάκις παρόν

/ατόνις προτοπαπαδάκις παρόν

Ανδρέας του ποτέ μανοίλ πολάκις ιπόσχομε εις τα άνοθεν

αναγνόστης προτοπαπαδάκης έγραψα εκ στόματος τον άνοθεν και μαρτιρό

(στην πίσω σελίδα περιγραφικό του εγγράφου σημείωμα) αλαγί του πολομανολιουδακιού

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαιοπρακτικό έγγραφο, που πιστοποιεί ανταλλαγή γης ανάμεσα στους Ιωάννη και Νικηφόρο Κριαροπολάκη και τον Ανδρουλή Πολομανωλάκη. Φαίνεται ότι μεταξύ των συμβαλλόμενων είχε προκύψει σχετική αντιδικία και τους συμβίβασαν (εσίβασαν) ενδιάμεσοι, τακτική συνηθισμένη ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία/συντήρηση εχθρικού κλίματος μεταξύ οικογενειών.

ΣΧΟΛΙΑ
Το συμβολαιο αυτό το ειχε στείλει ο Π. Παχυνάκης στον Ιδομενέα Παπαγρηγοράκη και δημοσιεύτηκε (μαζί με επιστολή του) στη σειρά: ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΣΦΑΚΙΑΝΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ, Κρητική Εστία, τεύχος 169, Απρίλιος 1967, σελ. 147-148.
Βλέπε ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ ΠΑΠΑΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ 3

Mail Antreas P. Hatzipolakis

ΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΤΡΕΑ Ι. ΚΡΙΑΡΑ ΑΠΟ ΣΥΡΟ (1888)

Mail Antreas P. Hatzipolakis

ΓΡΑΜΜΑ ΞΑΝΘΟΥΔΙΔΗ

Σ. Ξανθουδίδης, Τό δίπλωµα (προβελέγγιον) τῶν Σκορδιλῶν Κρήτης. ΕΕΚΣ 2(1939) 299–312.

ΨΗΦ. ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΝ

Πριν την σύνθεση της μελέτης, ο Ξανθουδίδης είχε στείλει δυο γράμματα σε Σφακιανούς, ρωτώντας τους για τα τοπωνύμισ του εγγράφου, στον Παύλο [Ανδρέα] Κριαρά από την Ανώπολη, κάτοικο Ηρακλείου, και στον τερέα και δάσκαλο Νικόλαο Βοτζάκη στη Χώρα Σφακιων.

Το γράμμα που είχε στείλει στον Παύλο Κριαρά είναι
ΑΥΤΟ

Mail Antreas P. Hatzipolakis